In de afgelopen drie decennia hebben bedrijfshistorici van de Universiteit Utrecht een breed scala aan onderzoeksprojecten in opdracht en fundamenteel onderzoek uitgevoerd. Hieronder een greep uit recent afgeronde projecten.

Equinor 2001-2022: geschiedenis van een Noors olie- en gasconcern

In National Champion. Statoil and Equinor since 2001, onderzoekt Dr. Marten Boon de turbulente geschiedenis van het Noorse olie en gasconcern Statoil sinds de gedeeltelijke privatisering van het bedrijf in 2001. Enerzijds stimuleerden een ongekende stijging van de olieprijzen tussen 2004 en 2014 en de fusie met de olie- en gasdivisie van Norsk Hydro in 2007 de snelle internationalisering van het bedrijf. Anderzijds dwong de dreigende klimaatcrisis het bedrijf na te denken over een wereld zonder olie en gas, en zich te transformeren tot een energiebedrijf onder een nieuwe naam, Equinor.

Bij het navigeren van deze turbulente wereldwijde gebeurtenissen ondervond Statoil zowel successen als mislukkingen. Grote strategische koerswijzigingen naar onconventionele olie en gas en offshore windenergie leken de toekomst van het bedrijf zeker te stellen, maar bleken uitdagender en problematischer dan voorzien. Ze legden bovendien een terugkerende spanning bloot in het bestuur van Statoil tussen maatschappelijke verwachtingen en de eisen van de kapitaalmarkt. Enerzijds voelde het management de druk van investeerders om een winstgevend, wereldwijd opererend olie- en gasbedrijf te worden. Anderzijds voelde het de maatschappelijke druk om een duurzamer bedrijf te worden. Uit dat dilemma ontstond Equinor: een globaler en groener bedrijf dan Statoil in 2001 was, maar nog steeds met diepe wortels in Noorwegen en in olie en gas.

National Champion werd in 2022 gepubliceerd door Universitetsforlaget in Oslo en verscheen ook in het Noors als En nasjonal kjempe. Statoil og Equinor etter 2001.

Honderd jaar KLM

In Welcome aboard beschrijft dr. Bram Bouwens aan de hand van vijf thema’s de geschiedenis van de Nederlandse flagcarrier KLM van de afgelopen eeuw. Met de nadruk op ontwikkelingen in de afgelopen decennia passeren de hechte band tussen de luchtvaartmaatschappij en Nederland, de concurrentie die KLM ertoe bracht aansluiting bij Air France te zoeken, de duizelingwekkende technologische ontwikkelingen en de wijze waarop KLM zowel  passagiers als personeel aan zich wist te binden, de revue. Het boek, dat ook in het Engels verscheen, is gelardeerd met beeldkaternen die door KLM werden samengesteld.

Welcome aboard. Een eeuw KLM verscheen in september 2019 bij WBooks, Zwolle. Tevens in het Engels verschenen als Welcome aboard. 100 years of KLM Royal Dutch Airlines.

Door staal gedreven: van Hoogovens tot Tata Steel, 1918-2018

Hoe overleef je als onderneming in een wereldeconomie die voortdurend in beweging is? Die vraag stellen de vier Utrechtse historici, Bram Bouwens, Joost Dankers, Keetie Sluyterman en Jaap Verheul in hun studie over het ijzer- en staalbedrijf in IJmuiden. Opgericht in 1918 als NV Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken is het nu onderdeel van de Indiase multinational Tata Steel. Deze studie beschrijft op welke wijze het bedrijf zich in de afgelopen eeuw wist te handhaven op de internationale staalmarkt. De ligging aan de Noordzee gold daarbij steeds als een belangrijk concurrentievoordeel.

Deze studie laat tevens zien hoe naast buitenlandse technologie ook eigen onderzoek een rol speelde in de indrukwekkende expansie van het bedrijf. Door deze groei had het bedrijf een grote impact op de omgeving. Tienduizenden mensen vonden er werk, maar de onderneming stond ook voor de uitdaging de milieubelasting te beperken en tegelijk efficiënt en winstgevend te produceren. Ook de aandeelhouders en financiers van het bedrijf moesten immers tevreden worden gehouden om de continuïteit te verzekeren. Ondanks de vele uitdagingen behoort het staalbedrijf in IJmuiden na honderd jaar nog steeds tot de boegbeelden van de Nederlandse industrie.

Door staal gedreven: van Hoogovens tot Tata Steel, 1918-2018, verscheen in september 2018 bij uitgeverij Toth Bussum. Tevens in het Engels verschenen als Driven by steel. From Hoogovens to Tata Steel, 1918-2018.